हिन्दी | संस्कृत |
---|---|
अकरकरा | आकारकरभ:/अकल्लक: (पुँ.) |
अगर | अगरु: (पुँ.)/जोङ्गकम् (नपुं.) |
अजमोद | अजमोदा/खराश्वा (स्त्री.) |
अजवायिन | यवानी/यवनिका (स्त्री.) |
अतीस | अतिविषा/कश्मीरा (स्त्री.) |
अदरक | आर्द्रकम्/शृङ्गवेरम् (नपुं.) |
अफीम | अहिफेन:,निफेन: (पुँ.) |
अभरक | अभ्रकम् (नपुं.) |
अर्क | आसव:, रस: (पुँ.) |
असगन्ध | अश्वगन्धा/वलदा/ कुष्ठघातिनी (स्त्री.) |
आँवला | आमलकम्/धात्रीफलम् (नपुं.), अमृता (स्त्री.) |
ईसबगोल | ईषगोलम्/स्निग्धबीजम् (नपुं.) |
कस्तूरी | कस्तूरी (स्त्री.), कस्तुरि:, गन्धधूलि: (स्त्री.) |
काढ़ा | क्वाथ:, कषाय: (पुँ.) |
क्लोरोफॉर्म | मूर्च्छाकरी |
कालाजीरा | अरण्यजीर:/क्षुद्रपत्र: (पुँ.) |
कुटकी | कम्पी/कडम्बरा (स्त्री.) |
कुलञ्जन | कुलञ्ज:/गन्धमूल: (पुँ.) |
केसर | केसरम्/कुज्र्ुमम् (नपुं.) |
खश | उशीरम्, नलदलम्, वीरणमूलम् (नपुं.) |
खस | खस-खस्खस:, खसतिल: (पुँ.) |
गिलोय | गुडूची/अमृता (स्त्री.) |
गुलाब जल | जपाजलम् (नपुं.) |
गोली | वटी, गोलिका (स्त्री.) |
घाव भरना | व्रणरोपनम् (नपुं.) |
चन्दन | चन्दनम्/श्रीखण्डम् (नपुं.) |
चिकित्सा | रोगप्रतीकार: (पुँ.), वैद्यकम्, भेषजम् (नपुं.) |
चित्रक | चित्रक: (पुँ.) |
चिरायता | तृणनिम्ब:/निद्रारि: (पुँ.) |
चीड़ | दारुगन्धा/चीडा (स्त्री.) |
छोटी इलायची | सूक्ष्ममैला/त्रिपुटा/वयस्था (स्त्री.) |
छोटी पीपल | पिप्पली (स्त्री.) |
जटामासी | जटामासी/जटी (स्त्री.) |
जायफल | जातिफलम्/सुमनफलम् (नपुं.) |
जावित्री | जातिपत्री/जातिकोषा (स्त्री.) |
जीरा | जीरकम् (नपुं.), जरण:, अजीज:, कण: (पुँ.) |
तगर | तगरम्/नतम् (नपुं.) |
तज | वराङ्गम् (नपुं.) |
तारपीन | सरलस्राव: (पुँ.) |
तुलसी | सुभगा, पावनी, पुण्या, वैष्णवी (स्त्री.) |
तेजपात | तेजपत्रम्/गन्धजातम् (नपुं.) |
त्रिफला | त्रिफला (स्त्री.) |
दवा | भेषजम्, औषधम् (नपुं.) |
दारुहल्दी | दार्वी (स्त्री.) |
दालचीनी | दारुत्वम्/तेजनी (स्त्री.) |
देवदारु | देवदारु: (पुँ.) |
धनिया | धान्यकम् (नपुं.)/धानिकम् (नपुं.) |
धतूरा | धत्तूर: (पुँ.) |
नागरमोथा | मुस्तम् (नपुं.) |
नुस्खा | औषधनिदानपत्रम् (नपुं.) |
नौसादर | नरसार:/नौसादर: (पुँ.) |
पिचकारी देना | बस्तिकर्म (नपुं.) |
फिटकरी | फाटकी/श्वेता/स्फटी (स्त्री.) |
बड़ी इलायची | बहुला/मेहला/बृहदेला (स्त्री.) |
बहेड़ा | बिभीतक:/कलिद्रुम:/भूतवास: (पुँ.) |
बुद्धिवर्धक | मेध्या (स्त्री.) |
भिलावा | भिल्लातक: (पुँ.) |
मरहम | लेप: (पुँ.) |
मालकाँगनी | कनकप्रभा/मेध्या (स्त्री.) |
मुलहठी | मधुयष्टि:/यष्टिका (स्त्री.) |
मूसली | मूषली, मूषलिका, अर्शोध्नी, हेमपुष्पा (स्त्री.) |
मेथी | मेथिका, गन्धबीजा (स्त्री.) |
मैनफल | मदन:/छर्दन: (पुँ.) |
रसौत | रसगर्भम्/रसाञ्जनम् (नपुं.) |
साल | सालनिर्यास: (पुँ.) |
लाख | लाक्षा/कीटजा (स्त्री.) |
लौंग | लवङ्गम्, वारिजम् (नपुं.) |
वच | वचा (स्त्री.) |
वंशलोचन | वंशलोचनम् (नपुं.) |
शतावर | शतावरी/शतमूली/नारायणी/बहुसूता (स्त्री.) |
शल्कीका (गोंद) | कुन्दरु:/कुन्द: (पुँ.) |
शीतलचीनी | कोषफलम् (नपुं.) |
सज्जी | स्वर्जिका,स्वर्जि: (स्त्री.) |
सुंघनी | नस्यम् (नपुं.) |
सुहागा | लोहद्रावी (स्त्री.)/टज्र्ण: (पुँ.) |
सोडा | सूर्यक्षार: (पुँ.) |
सोंठ | शुण्ठी (स्त्री.), नागरम्,विश्वम् (नपुं.) |
हर्र | हरीतकी/अभया/िशवा (स्त्री.) |
हल्दी | हरिद्रा/काञ्चनी/पीता/मङ्गला (स्त्री.) |
हींग | हिङ्गु:, जतुकम् (नपुं.) |
हिन्दी संस्कृत अभ्यास करना अभि + अस् - अभ्यसति अनुकरण करना अनु + कृ - अनुकरोति अनुगमन करना अनु + गम् - अनुगच्छति अनुगमन करना अनु + चर् - अनुचरति अनुगमन करना अनु + वृत् - अनुवर्तते अनुगमन करना अनु + सृ - अनुसरति अनुग्रह करना अनु + गृह् - अनुगृह्णाति अनुमोदन करना सम् ± मन् · सम्मन्यते अस्वीकार करना अप + ज्ञा - अपजानीते अवज्ञा करना अव + ज्ञा - अवजानीते अनुनय करना अनु + नी - अनुनयति अनुभव करना अनु + भू - अनुभवति अनादर करना अव + मन् - अवमन्यते अच्छा लगना रुच् - रोचते अच्छा दिखना शुभ् - शोभते अच्छा दिखना वि + लस् - विलसति अभिनन्दन करना अभि± नन्द् · अभिनन्दति अभिलाषा करना अभि + लस् - अभिलषति अभिलाषा करना काङ्क्ष - काङ्क्षते अदृश्य होना अन्तर् + धा - अन्तर्दधाति अनुमोदन करना मण्ड् - मण्डयति आिंलगन करना श्लिष् - श्लिष्यति आिंलगन करना आ + श्लिष् - आश्लिष्यति आशा करना आ + शंस् - आशंसते आना आ + गम् - आगच्छति आना सम् + आ - समागच्छति आना आ + या - आयाति आज्ञा देना (अनुमोदन करना) अनु + मन् - अनुमन्यते आज्ञा देना आ + दिश् - आदिशति आक्रमण करना अभि + द्रु - अभिद्रोग्धि आराधना करना आ + राध् - आराधयति आनन्...
टिप्पणियाँ