| हिन्दी | संस्कृत |
|---|---|
| अभ्यास करना | अभि + अस् - अभ्यसति |
| अनुकरण करना | अनु + कृ - अनुकरोति |
| अनुगमन करना | अनु + गम् - अनुगच्छति |
| अनुगमन करना | अनु + चर् - अनुचरति |
| अनुगमन करना | अनु + वृत् - अनुवर्तते |
| अनुगमन करना | अनु + सृ - अनुसरति |
| अनुग्रह करना | अनु + गृह् - अनुगृह्णाति |
| अनुमोदन करना | सम् ± मन् · सम्मन्यते |
| अस्वीकार करना | अप + ज्ञा - अपजानीते |
| अवज्ञा करना | अव + ज्ञा - अवजानीते |
| अनुनय करना | अनु + नी - अनुनयति |
| अनुभव करना | अनु + भू - अनुभवति |
| अनादर करना | अव + मन् - अवमन्यते |
| अच्छा लगना | रुच् - रोचते |
| अच्छा दिखना | शुभ् - शोभते |
| अच्छा दिखना | वि + लस् - विलसति |
| अभिनन्दन करना | अभि± नन्द् · अभिनन्दति |
| अभिलाषा करना | अभि + लस् - अभिलषति |
| अभिलाषा करना | काङ्क्ष - काङ्क्षते |
| अदृश्य होना | अन्तर् + धा - अन्तर्दधाति |
| अनुमोदन करना | मण्ड् - मण्डयति |
| आिंलगन करना | श्लिष् - श्लिष्यति |
| आिंलगन करना | आ + श्लिष् - आश्लिष्यति |
| आशा करना | आ + शंस् - आशंसते |
| आना | आ + गम् - आगच्छति |
| आना | सम् + आ - समागच्छति |
| आना | आ + या - आयाति |
| आज्ञा देना (अनुमोदन करना) | अनु + मन् - अनुमन्यते |
| आज्ञा देना | आ + दिश् - आदिशति |
| आक्रमण करना | अभि + द्रु - अभिद्रोग्धि |
| आराधना करना | आ + राध् - आराधयति |
| आनन्दित करना | आ + नन्द् - आनन्दयति |
| आशीर्वाद करना | आ + शिष् - आशिषति |
| आदर करना | आ + दृ - आद्रियते |
| आ गिरना | आ + पत् - आपतति |
| आराम करना | वि + श्रम् - विश्राम्यति |
| आराम देना | वि + श्रम् + णिच् - विश्रामयति |
| आदर सत्कार करना | सम् + मन् - सम्मानयति |
| आदर | सत्कार करना-सत् + कृ - सत्करोति |
| आरम्भ करना | आ + रम् - आरभते |
| आरम्भ करना | उप + क्रम् - उपक्रमते |
| आश्रय लेना | आ + श्रि - आश्रयति/आश्रयते |
| आश्रय लेना | श्रि - श्रयति/श्रयते |
| आलस करना | प्र + मद् - प्रमाद्यति |
| इकट्ठा करना | सम् + चि - संचिनोति |
| इच्छा करना | कम् - कामयते |
| इच्छा करना | इष् - इच्छति |
| इच्छा करना | स्पृह् - स्पृहयति |
| इच्छा करना | अभि + लस् - अभिलषति |
| इच्छा करना | काङ्क्ष - काङ्क्षते |
| ईर्ष्या करना | ईर्ष्य - ईर्ष्यति |
| ईर्ष्या करना | स्पर्ध् - स्पर्धते |
| उड़ना | उत् + डी - उड्डीयते/उड्डाययति |
| उड़ना | उत् + पत् - उत्पतति |
| उड़ना | डीङ् - डयते |
| उतारना | अव + तृ - अवतारयति |
| उतराना (तैरना) | प्लु - प्लवते |
| उतराना | अव + तृ - अवतरति |
| उतरना | अव + रुह् - अवरोहति |
| उगना | रुह् - रोहति |
| उगना | प्र + रुह् - प्ररोहति |
| उगाना | रुह् + णिच् - रोहयति |
| उठना | उत् + स्था - उत्तिष्ठति |
| उठाना | उत् + नम् - उन्नमयति/उन्नयति |
| उठाना | उत् + तुल - उत्तोलयति |
| उठाना | उद् - धृ - उद्धारयति |
| उठाना | उद् + स्था - उत्थापयति |
| उपासना करना | उप + आस् - उपासते |
| उदय होना | उद् - उदेति |
| उपेक्षा करना (प्रतिकार करना) | उप + ईक्ष् - उपेक्षते |
| उपचार करना | प्रति + कृ - प्रतिकरोति |
| उदाहरण देना | उत् + हृ - उद्धरति |
| उखाड़ना | उत् + खन् - उत्खनति/उन्मूलयति |
| उद्धार करना | उत् + हृ - उद्धारयति |
| उलाहना देना | उप + आ + लभ - उपालभते |
| उपजना | उत् + पद - उत्पद्यते |
| उत्पन्न होना | उद् + भू - उद्भवति |
| उत्पन्न होना | प्र + भू - प्रभवति |
| उपस्थित होना | उप ± स्था · उपतिष्ठति |
| उपहास करना | उप + हस् - उपहसति |
| उपहास करना | वि + हस् - विहसति |
| उगलना | उद् + गृ - उद्गिरति |
| उल्टी करना | उद् + वम् - उद्वमति |
| उछलना | उत् + छल् - उच्छलति |
| उलटना | नि + अञ्च् - न्यञ्चति |
| उफलाना | उद् + गम् - उद्गच्छति |
| काटना | छिद् - छिनत्ति/खण्डयति |
| काटना | दंश् - दशति/कर्तयति |
| कोशिश करना | यत् - यतते |
| कष्ट पाना | व्यथ् - व्यथते |
| कष्ट पाना | क्लिश् - क्लिश्यति |
| कष्ट देना | तुद् - तुदति |
| कष्ट देना | दु - दूयते |
| कष्ट देना | पीड् - पीडयति/पीडयते |
| काँपना | कम्प् - कम्पते |
| काँपना | वेप् - वेपते |
| करना | वि + धा - विदधाति |
| करना | कृ - करोति, कुरुते |
| करवाना | कृ + णिच् - कारयति |
| करवट लेना | सम् ± विश् - संविशते |
| कहना | ब्रू - ब्रवीति |
| कहना | दिश् - दिशति |
| कहना | वद् - वदति |
| कहना | वच् · वक्ति |
| कहना | विद् · वेदयते |
| कहना | कथ् - कथयति, कथयते |
| कहना | वि + आ + हृ - व्याहरति |
| क्रोध करना | क्रुध् - क्रुध्यति |
| क्रोध करना | कुप् - कुप्यति |
| कूदना | कूर्द् - कूर्दते |
| कूटना | कूट् - कुट्टति |
| कुऐ से पानी भरना | उत् + धृ - उद्धरति |
| कूदना | उत् + प्लु - उत्प्लवते |
| कहलाना (बतलाना) | ख्या - ख्यापयति |
| कहपाना | धू · धूनोति |
| काटना | कृन्त् · कृन्तति |
| कमाना | अर्ज् - अर्जयति |
| कै करना | वम् - वमति |
| क्षमा करना | क्षम् - क्षमते |
| क्षुब्ध होना | क्षुभ् - क्षोभते |
| क्षीण होना | क्षि - क्षीयते |
| क्षीण होना | अव + सद् - अवसीदति |
| खोदना | खन् - खनति |
| खौलाना | क्वथ् - क्वथति |
| खोजना | वि + चि - विचिनोति |
| खोजना | गवेष् - गवेषयति |
| खाना | अद् - अत्ति |
| खाना | भुज् - भुङ्क्ते |
| खिलाना | भुज् + णिच् - भोजयति |
| खाना | खाद् - खादति |
| खिलाना | खाद् + णिच् - खादयति |
| खाना | भक्ष् - भक्षयति, भक्षयते |
| खाना | अश् - अश्नाति |
| खाना, पकड़ना | ग्रस् - ग्रसते |
| खेलना | दिव् - दीव्यति |
| खरीदना | क्री - क्रीणाति/क्रीणीते |
| खेलना | क्रीड् - क्रीडति |
| खेलना | खेल् - खेलति |
| खण्डन करना | खण्ड् - खण्डयति |
| खिसकना | अव + सृ - अवसर्पति |
| खिलाना / फूटना | स्फुट· स्फुटति |
| खिलना | फुल्ल · फुल्लति |
| खिलना | वि + कस् - विकसति |
| खिन्न होना | क्लिश् - क्लिश्यते |
| खींचना | कृष् - कर्षति |
| खींचना | आ + कृष् - आकर्षति |
| खुश होना | रञ्ज् - रज्यति, रज्यते |
| खुश होना | मुद् · मोदते |
| खुश होना | मद् · माद्यते |
| खेत जोतना | कर्ष - कर्षति |
| खोलना | उद् + घट् - उद्घाटयति |
| खाँसना | कस् - कासते |
| खुजलाना | कण्ड् - कण्डूयति |
| गिनना | गण् - गणयति |
| गिनना | कलय् - कलयति |
| गले मिलना | आ + लिङ्ग - आलिङ्गति |
| गोता लगाना | गाह् - गाहते |
| गूँथना | ग्रन्थ - ग्रथ्नाति |
| गूँथना | गुम्फ् · गुम्फते |
| ग्रहण करना | गृह् - गृह्णाति / गृह्णीते |
| गाना | गै - गायति |
| गवाना | गै + णिच् - गाययति |
| गायब होना | ली - लीयते |
| गायब होना | प्र + ली - प्रलीयते |
| गायब होना | वि + ली - विलीयते |
| गाली देना | कुत्सय् - कुत्सयति |
| गिरना | पत् - पतति |
| गिराना | पत् + णिच् - पातयति |
| गरजना | गर्ज - गर्जति |
| गरजाना | गर्ज + णिच् - गर्जयति |
| गाली देना | अप + भाष् - अपभाषते |
| गिरना | भ्रंश् - भ्रंशते |
| गिरना, सरकना | स्रंस् - स्रंसते |
| गुणा करना | गुणयति |
| घमण्ड करना | गर्व · गर्वति |
| घेरना | वेस्ट् - वेष्टते |
| घेरना | रुध् - रुणद्धि |
| घूमना | सम् + चर् - सञ्चरति |
| घूमना | भ्रम् - भ्राम्यति/भ्रमति |
| घूमना | परि + क्रम् - परिक्राम्यति |
| घूमना | अट् - अटति |
| घायल करना (कष्ट देना) | तुद् - तुदति |
| घबड़ाना | सम् + भ्रम् - सम्भ्राम्यति |
| घटाना | वि + अव + कल् - व्यवकलयति |
| घुसाना | प्र + विश् + णिच् - प्रवेशयति |
| घुसना | गाह् - गाहते |
| घुसना | विश् · विशति |
| घुसना | प्र + विश् - प्रविशति |
| घुमाना | परि + वृत् - परिवर्तते/भ्रामयति |
| घोषित करना | घुष् - घोषयति |
| घोषित करना | उद् + घुष् - उद्घोषयति |
| घिसना | घषर्् - घर्षति |
| चमकना | स्फुर् - स्फुरति |
| चमकना | दीप् - दीप्यते |
| चमकना | दिव् · दीव्यति |
| चमकना | द्युत् - द्योतते |
| चमकना | भा - भाति |
| चमकना | भास् - भासते |
| चमकना | भ्राज् - भ्राजते |
| चमकना | राज् - राजति/राजते |
| चाँटना (चूसना) | लिह् - लेढि |
| चाहना | कम् - कामयते |
| चाहना | अभि + लष् - अभिलषति/अभिलषते |
| चाहना | काङ्क्ष · काङ्क्षति |
| चाहना | लष् · लषति |
| चाहना | स्पृह् · स्पृहयति |
| चाहना | इष् - इच्छति |
| चाहना | ईह् - ईहते |
| चाहना | वाञ्छ - वाञ्छति |
| चहवाना | इष् + णिच् - एषयति |
| चहचहाना | कूज् - कूजति |
| चबाना | चर्व् - चर्वति |
| चबवाना | चर्व् + णिच् - चर्वयति |
| चेष्टा करना | चेष्ट् - चेष्टते |
| चिकित्सा करना | प्रति + कृ - प्रतिकरोति |
| चढ़ना | अधि + रुह् - अधिरोहति |
| चढ़ना | आ + रुह् - आरोहति |
| चक्कर लगाना | परि + वृत् - परिवर्तते |
| चरखा चलाना | सूत्र + कृ - सूत्रीकरोति |
| चुटकी काटना | चुट् - चुटति |
| चक्कर लगाना | आ + वृत् - आवर्तते |
| चुभना | तुद् - तुदति |
| चुराना | हृ - हरति/हरते |
| चुराना | चुर् - चोरयति/चोरयते |
| चुराना | अप + हृ - अपहरति |
| चुराना | मुष् - मुष्णाति |
| चूमना | चुम्ब - चुम्बति |
| चिन्तन करना | चिन्त् - चिन्तयति |
| चिह्नित करना | लाञ्छ· लाञ्छति |
| चखना | स्वद् - स्वदते |
| चिल्लाना | आ + क्रुश - आक्रोशति |
| चरना | चर् · चरति |
| चलना | चल् - चलति |
| चलना | प्र + चल् - प्रचलति |
| चलना | चर् - चरति |
| चलाना | चल् + णिच् - चालयति |
| चलना | या - याति |
| चलना | क्रम् - क्राम्यति/क्रामति |
| चलना | परि + क्रम् - परिक्रामति |
| चलना | सृ - सरति |
| चलवाना | गम् + णिच् - गमयति |
| चलवाना | या + णिच् - यापयति |
| चालू होना | प्र + वृत् - प्रवर्तते |
| चुनना | चि - चिनेति |
| चुनना | वृ - वृणोति, वृणुते |
| चूसना | चूष् - चूषति |
| चुसवाना | चूष् + णिच् - चूषयति |
| चूर्णकरना (पीसना) | चूर्ण - चूर्णयति |
| छिपाना | गुह् - गूहति |
| छिपाना | आ + छद् - आच्छादयति |
| छिपाना | अप + लप् - अपलपति |
| छींकना | क्षु - क्षवति/क्षौति |
| छिड़कना | सिच् - सिञ्चति/सिञ्चते |
| छूना | स्पृश् - स्पृशति |
| छुवाना | स्पृश् - स्पर्शयति |
| छोड़ना | मुच् - मुञ्चति |
| छोड़ना | त्यज् - त्यजति |
| छोड़ना | हा - जहाति |
| छोड़ना | वि + सृ - विसृजति |
| छेंक लेना | रुध् - रुणद्धि |
| छीनना | अप + हृ - अपहरति |
| छीनना | आ + छिद् - आच्छिनत्ति |
| छिपना | नि + मज्ज - निमज्जति |
| छीलना | निस् + कुष् - निष्कोषयति |
| जन्म देना | सू · सूयते |
| जलना | दह् - दहति |
| जलाना | प्र + दीप् - प्रदीपयति |
| जलना | ज्वल् - ज्वलति |
| जीर्ण होना | जृ - जीर्यति |
| जल्दी करना | त्वर् - त्वरते |
| जानना | विद् - वेत्ति |
| जानना | ज्ञा - जानाति/जानीते |
| जानना | अव + गम् - अवगच्छति |
| जानना | बुध् - बुध्यते |
| जनवाना (जानकारी करना) | ज्ञा + णिच् - ज्ञापयति |
| जनवाना | बुध् + णिच् - बोधयति |
| जुड़ना | युज् · युनक्ति, युङ्क्ते |
| जोड़ना | युज् - योजयति |
| जोड़ना | सम् + कल् - सज्र्लयति |
| जोड़ना | सम् + घट् - संघटते |
| जुआ खेलना | दिव् - दीव्यति |
| जिन्दा रहना | जीव् - जीवति |
| जिन्दा करना | जीव् + णिच् - जीवयति |
| जाना | पद् · पद्यते |
| जाना | अय् - अयते |
| जाना | या - याति |
| जाना | व्रज् - व्रजति |
| जाना | इ - एति |
| जाना | गम् - गच्छति |
| जोतना | कृष् - कर्षति |
| जागना | जागृ - जागर्ति |
| जागना | बुध् - बुध्यते |
| जोतना | वि + लिख् - विलिखति |
| जपना | जप् - जपति |
| जीतना | जि - जयति |
| जितवाना | जि + णिच् - जाययति |
| जाँच करना | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
| जँभाई लेना | जृम्भ् - जृम्भते |
| झाड़ू लगाना | सम् + मृज् - सम्मार्जयति |
| झुकना | नम् - नमति |
| टहलना | परि + क्रम् - परिक्रामति/परिक्राम्यति |
| टहलना | अट् - अटति |
| टूटना | त्रुट् · त्रुट्यति |
| टेक लेना | आ + लम्ब् - आलम्बते |
| ठगना | वञ्च् - वञ्चयते, वञ्चयति |
| ठगना | प्र + तृ - प्रतारयति |
| ठहरना | स्था - तिष्ठति |
| ठहराना (रखना) | स्था + णिच् - स्थापयति |
| ठेलना | प्र + नुद् - प्रणुदति |
| डसना | दश् - दशति |
| डरना | भी - बिभेति |
| डरना | त्रस् · त्रस्यति |
| डरवाना | भी + णिच् - भाययति, भीषयते |
| डाँटना | तजर्् - तर्जयति/तर्जयते |
| डूबना | नि + मज्ज् - निमज्जति |
| डुबाना | प्लु + णिच् - प्लावयति |
| ढकना | अपि + धा - पिदधाति |
| ढाँकना | आ + छद् - आच्छादयति/आच्छादयते |
| ढोना | वह् - वहति |
| ढूँढना | अनु + इष् - अन्वेषयति |
| ढूँढना | मृग् - मृगयते |
| ढूँढना | मागर्् - मार्गयते, मार्गयति |
| तोड़ना | भज् - भनक्ति |
| तोड़ना | भिद् - भिद्यते, भिनत्ति |
| तोड़ना | त्रुट् - त्रोटयति |
| तकलीफ पाना | व्यथ् - व्यथते |
| तकलीफ पाना | दु - दुनोति |
| तकलीफ देना | क्लिश् + णिच् - क्लेशयति |
| तैरना | प्लु - प्लवते |
| तैरना | तृ - तरति |
| तसल्ली देना | सान्त्व् - सान्त्वयति |
| तौलना | तुल् - तोलयति |
| तलाश करना | वि + चि - विचिनोति |
| तिरस्कार करना | परा + भू - पराभवति |
| तिरस्कार करना | परि + भू - परिभवति |
| तिरस्कार करना | अव + मन् - अवमन्यते |
| तपना | तप् - तपति |
| तपस्या करना | तप् - तपति |
| त्यागना | वि + सृज् - विसृजति |
| त्यागना | हा - जहाति |
| तुष्ट होना | तुष् - तुष्यति |
| तुष्ट करना | तुष् + णिच् - तोषयति |
| तृप्त होना | तृप् - तृप्यते |
| तृप्त करना | तृप् + णिच् - तर्पयति/तर्पयते |
| थकना | अव + सद् - अवसीदति |
| थकना | क्लम् - क्लाम्यति |
| थूकना | नि + ष्ठिव् - निष्ठीवति |
| थूकना | ष्ठीव् · ष्ठीवति |
| दवा करना | चि + कित् - चिकित्सति |
| दुहना | दुह् - दोग्धि |
| दण्ड देना | शास् - शास्ति |
| दण्ड देना | दण्ड् - दण्डयति/दण्डयते |
| दूर करना | अप + नी - अपनयति |
| दूर करना | अप± आ ±कृ · अपाकरोति |
| देखना | दृश् - पश्यति |
| देखना | ईक्ष् - ईक्षते |
| देखना | लोव्â - लोकयति |
| देखना | लोच् · लोचयति |
| देखना | अव + लोव्â - अवलोकयति |
| दिखलाना | दृश् + णिच् - दर्शयति |
| दु:खी होना | सद् - सीदति |
| दु:खी होना | अव + सद् - अवसीदति |
| दु:खी होना | व्यथ् - व्यथते |
| दु:ख देना | क्लिश् - क्लिश्नाति |
| दु:ख देना | तुद् - तुदति |
| दु:ख देना | दु:ख · दु:खयति, दु:खयते |
| दु:ख देना | पीड् · पीडयति, पीडयते |
| दुलार करना | लालय् - लालयति |
| देखभाल करना | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
| देना | यच्छ् - यच्छति |
| देना | प्र + यच्छ् - प्रयच्छति |
| देना | अर्प् - अर्पयति |
| देना | दिश् - दिशति/दिशते |
| देना | दा - ददाति, दत्ते |
| दिलवाना | दा + णिच् - दापयति |
| दौड़ना | धाव् - धावति |
| द्रोह करना | द्रुह् - द्रुह्यति |
| दबाना | दम् - दाम्यति |
| दीक्षा देना | दीक्ष् - दीक्षते |
| दबाना | प्र + नुद् - प्रणुदति |
| ध्यान करना | ध्यै - ध्यायति |
| ध्यान देना | अव + धा - अवदधाति |
| ध्यान देना | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
| धोना | क्षल् - क्षालयति/क्षालयते |
| धोना | प्र + क्षल् - प्रक्षालयति |
| धारण करना | धा - दधाति/धत्ते |
| धारण करना | धृ - धरति |
| धारण करना | परि + धा - परिदधाति |
| धारण करना | भृ - विभर्त्ति, विभृते |
| धीरज धरना | सम् + आ + श्वस् - समाश्वसिति |
| धीरज बँधाना | सान्त्व् - सान्त्वयति |
| धोखा देना | अति + सम् + धा - अतिसंधीयते |
| धोखा देना | वञ्च् - वञ्चयति |
| नष्ट होना / नष्ट करना | नश् - नश्यति |
| नष्ट होना | वि + नश् - विनश्यति |
| नष्ट होना | ध्वंस् - ध्वंसते |
| निगलना | गृ - गिरति |
| निगलना | नि + गिल् - निगिलति |
| निरीक्षण करना (देखना) | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
| निरीक्षण करना | निर् + ईक्ष् - निरीक्षते |
| नकल करना | अनु + कृ - अनुकरोति |
| नकल करना | वि + डम्ब् - विडम्बयति |
| निकालना | निस् +कास् - निष्कासयति |
| निकलना | निस् + सृ - निस्सरति |
| निकलना | प्र + भू - प्रभवति |
| निकलवाना | निस् + सृ + णिच् - निस्सारयति |
| निशाना साधना | सम् + धा - सन्दधाति |
| निर्णय करना | निर् + नी - निर्णयति |
| नीचा दिखाना | परा + भू - पराभवति |
| नीचा दिखाना | परि + भू - परिभवति |
| निमंत्रण देना | नि + मन्त्र् - निमन्त्रयति |
| निन्दा करना | परि + वद् - परिवदते |
| निश्चय करना | नि: + चि - निश्चिनोति |
| निन्दा करना | निन्द् - निन्दति |
| निन्दा करना | गुप् - जुगुप्सते |
| निन्दा करना | गहर्् - गर्हयति |
| नमस्कार करना | नम् - नमति |
| नमस्कार करना | प्र + नम् - प्रणमति |
| नमस्कार करना | नम: + कृ - नम्ास्करोति |
| नहाना | स्ना - स्नाति |
| नापना | मा - माति |
| नापना | माप् - मापयति |
| नाम लेना (कीर्तन करना) | कृत् - कीर्तयति |
| निचोड़ना | सु + सुनोति/सुनुते |
| निवारण करना | नि + वृत् - निवर्तयति |
| निवारण करना | नि + वृ + णिच् - निवारयति |
| नौकरी करना | अनु + चर् - अनुचरति |
| निवेदन करना | प्र + अथर्् - प्रार्थ्यते |
| निवेदन करना | नि + विद् - निवेदयति |
| निचोड़ना | निस् +पीड् - निष्पीडयति |
| पाना | विन्द् · विन्दति, विन्दते |
| पैदा होना | उद् + भू - उद्भवति |
| पैदा होना | जन् - जायते |
| पैदा होना | सम् + भू - सम्भवति |
| पैदा होना | प्र + भू - प्रभवति |
| पैदा होना | उत् + पद् - उत्पद्यते |
| पैदा करना | उत् + पद् + णिच् - उत्पादयति |
| पैदा करना | आ + धा - आधत्ते |
| पैदा करना | सू - सूते |
| पैदा करना (कमाना) | अर्ज् + णिच् - अर्जयति |
| परोसना | परि + विश् + णिच् - परिवेशयति |
| परिश्रम करना | परि + श्रम् - परिश्राम्यति |
| पीना | पा - पिबति |
| पछोरना | निस् + पव् - निष्पवते |
| पार करना | क्रमु - क्रामति |
| पानी रिसना | सु - स्रवति |
| पालना | पृ · पारयति |
| पिलाना | पा + णिच् - पाययति |
| प्यार करना | लालय् - लालयति |
| प्रेम करना | कम् - कामयते |
| पसन्द करना | वृ - वृणोति |
| पसन्द करना | रुच् - रोचते |
| प्रसन्न होना | नन्द · नन्दति |
| पकड़ना | गृह् - गृह्णाति |
| प्रसन्न होना | रज्ज् - रज्यति/रज्यते |
| प्रसन्न होना | ह्लाद् - ह्लादते |
| प्रसन्न होना | हृष् - हृष्यति |
| प्रसन्न होना | प्री - प्रीयते |
| प्रसन्न होना | मुद् - मोदते |
| प्रसन्न होना | प्र + सद् - प्रसीदति |
| प्रसन्न करना | प्र + सद् + णिच् - प्रसादयति |
| प्रसन्न करना | वि + नुद् - विनोदयति |
| प्रसन्न करवाना | प्री - णिच् - प्रीणयति |
| पाना | लभ् - लभते |
| प्राप्त करना | अधि + गम् - अधिगच्छति |
| पाना | आप् - आप्नोति |
| पाना | प्र + आप् - प्राप्नोति |
| प्राप्त करना (सम्पन्न करना) | साध् - साधयति |
| प्राप्त करना | प्र + आप् + णिच् - प्राप्यते |
| पूछना | प्रच्छ् - पृच्छति |
| पुछवाना | प्रच्छ् + णिच् - पृच्छयति |
| पहुँचना | उप + गम् - उपगच्छति |
| पहुँचना | आ + सद् - आसीदति |
| पास जाना | उप + गम् - उपगच्छति |
| पास जाना | उप + सृ - उपसरति |
| प्रारम्भ होना | आ + रभ् - आरभ्यते |
| प्रारम्भ होना | प्र + वृत् - प्रवर्तते |
| प्रवेश करना | प्र + विश् - प्रविशति |
| प्रवेश करना | अव + गाह् - अवगाहते |
| प्रवेश करवाना | प्र + विश् + णिच् - प्रवेशयति |
| पूजा करना | पूज् - पूजयति |
| पूजा करना | अचर्् - अर्चति |
| पढ़ना | अधि + इङ्-इ - अधीते |
| पढ़ना | पठ् - पठति |
| पढ़ाना | पठ् + णिच् - पाठयति |
| पढ़ाना | अध्यापय् - अध्यापयति |
| प्रकट करना | प्र + काश् - प्रकाशयति |
| प्रकाशित करना | प्र + काश् - प्रकाशयति |
| प्रदान करना | वि + तृ - वितरति |
| प्रदान करना | उप + हृ - उपहरति |
| पीछे | पीछे चलना-अनु + सृ - अनुसरति |
| परामर्श करना | परा + मृश् - परामृशति |
| परामर्श करना | सम् ± मन्त्र् - संमन्त्रयते |
| पकाना | पच् - पचति/पचते |
| पकवाना | पच् + णिच् - पाचयति |
| पकड़ना | स्फुर् · पकड़ना, स्फुरति |
| पहचानना | अभि + ज्ञा - अभिजानाति/अभिजानीते |
| पहचानना | परि + चि - परिचिनोति |
| प्रार्थना करना | प्र + अथर्् - प्रार्थ्यते |
| प्रार्थना करना | वि + ज्ञा - विज्ञापयति |
| पीड़ा देना | परि + पीड् - परिपीडयति |
| पीड़ा देना | बाध् - बाधते |
| पीड़ा देना | प्र + बाध् - प्रबाधते |
| पीड़ा देना | पीड् - पीडयति |
| पीटना | ताड् - ताडयति |
| पुकारना | आ + ह्वे - आह्वयति |
| पीछे | पीछे दौड़ना-अनु + धाव् - अनुधावति |
| प्रेरित करना | नुद् - नुदति/नुदते |
| प्रेरित करना | प्र + ईर् - प्रेरयति |
| पवित्र करना | पूञ् - पुनाति |
| पवित्र करवाना | पू + णिच् - पावयति |
| पालन करना | पाल् - पालयति |
| पालन करना | भुज् - भुनक्ति |
| पालन करना | भृ - भरति/भरते |
| प्रणाम करना | प्र + नम् - प्रणमति |
| प्रणाम करना | नम् - नमति |
| प्रणाम करना | वन्द् - वन्दते |
| पूरा करना | सम् + पद् - सम्पादयति |
| पूरा करना | पूरय् - पूरयति |
| प्रशंसा करना | प्र + शंस - प्रशंसति |
| पार करना | तृ - तरति |
| पंखा हाँकना | वीज् - वीजयति |
| पीसना | पिष् - पिनष्टि |
| पिघलना | द्र - द्रवति |
| पिघलाना | द्र + णिच् - द्रावयति |
| पुष्ट करना | पुष् - पुष्यति |
| पहनना | बस् - बस्ते |
| पहनाना | धृ - धारयति/धारयते |
| पहनना | परि + धा - परिदधाति |
| परीक्षा करना | परि + ईक्ष - परीक्षते |
| प्रतीक्षा करना | प्रति + ईक्ष् - प्रतीक्षते |
| प्रहार करना | प्र ± हृ · प्रहरति |
| परेशान करना | दु - दुनोति |
| पसीना आना | स्विद् - स्विद्यति |
| फलना | फल् - फलति |
| फंसना | नि + पत् - निपतति |
| फुलाना | ध्मा - धमति |
| फाड़ना | वि + दृ - विदारयति |
| फेंकना | क्षिप् - क्षिपति |
| फेंकना | सम् + उद् + गृ - समुद्गिरति |
| फेंकना | अस् · अस्यति |
| फेंकवाना | अस् + णिच् - आसयति |
| फैलाना | प्र + सृ - प्रसरति/प्रसाधयति |
| फैलना | प्रथ् - प्रथते |
| फैलना | प्र ± चर् · प्रचरति |
| फैलाना | तन् - तनोति |
| फैलाना | वि + स्तृ + णिच् - विस्तारयति |
| फैलाना | प्र + सृ - प्रसारयति |
| फैसला करना | निर् + नी - निर्णयति |
| फोड़ना | भञ्ज् - भञ्जयति |
| बन्द करना | अपि + धा - पिदधाति |
| बनाना | निर् + मा - निर्मीते |
| बनाना | रच् - रचयति/रचयते |
| बनाना | सृज् - सृजति |
| बढ़ना | वृध् - वर्धते |
| बढ़ना | एध् · एधते |
| बर्दाश्त करना | सह् - सहते |
| बचाना | त्रै - त्रायते |
| बजाना | वद् + णिच् - वादयति |
| बरसना | वृष् · वर्षति |
| बरसाना | वृष् - वर्षयति |
| बहना | वह् - वहति |
| बहना | प्र + वह् - प्रवहति |
| बाँधना | बन्ध् - बध्नाति |
| बर्ताव करना | आ + चर् - आचरति |
| बाहर निकलना | निर् + गम् - निर्गच्छित |
| बाहर निकलना | सम् + उद् + गृ - समुद्गिरति |
| बाँटना | वि + तृ - वितरति |
| बातचीत करना | आ + लप् - आलपति |
| बीज बोना | वप् - वपति |
| बोझा ढोना/काटना | लूञ् - लुनाति |
| बुझाना | निर् + वप् + णिच् - निर्वापयति |
| बिखेरना | कृ - किरति |
| बेचना | वि + क्री - विक्रीणीते |
| बिनना | वेञ् - वयति/वयते। |
| बिताना | क्षि - क्षपयति। |
| बेधना | विध् - विध्यति |
| बेहोश होना | मुह् - मुह्यति |
| बुलाना | आ + ह्वे - आह्वयति |
| बुलाना | आ + कृ - आकारयति |
| बुलाना | आ + मन्त्र - आमन्त्रयति |
| बुलवाना | नि + मन्त्र - निमन्त्रयते |
| बुलवाना | आ + ह्वे - आह्वयति |
| बुलवाना | ब्रू - वाचयति |
| बूढ़ा होना | जृ · जीर्यते |
| बोना | वप् - वपति/वपते |
| बोलना | अभि + धा - अभिदधाति |
| बोलना | वि + आ + ह्य - व्याहरति |
| बोलना | लप् - लपति |
| बोलना | आ + लप् - आलपति |
| बोलना | सम् + लप् - संलपति |
| बोलना | जल्प् · जल्पति |
| बोलना | भाष् - भाषते |
| बोलना | सम् + भाष् - सम्भाषते |
| बोलना | वद् - वदति |
| बोलना | ब्रू - ब्रवीति, बू्रते |
| बैठना | आस् - आस्ते |
| बैठना | उप + विश् - उपविशति |
| बैठना | नि + सद् - निषीदति |
| बैठना | सद् - सीदति |
| बैठाना | उप + विश् + णिच् - उपावेशयति |
| बतलाना (समझाना) | बुध + णिच् - बोधयति |
| भरना | पूर् - पूरयति |
| भरना | भृ - भरति |
| भाग जाना | परा ± अय् · पलाय, पलायते |
| भौंकना | बुक्व्â - बुक्कति/भषति |
| भौंकना | भष् · भषति |
| भुँकवाना | बुक्व्â + णिच् - बुक्कयति |
| भूँजना | भ्रस्ज् - भृज्जति/भर्जयति |
| भूलना | वि + स्मृ - विस्मरति |
| भेजना | प्र + इष् - प्रेषयति |
| भेजना, भेजवाना | गम् + णिच् - गमयति |
| भेजना | व्रज् + णिच् - व्रजयति |
| भ्रमण करना | भ्रम् - भ्रमति |
| भ्रमण करना | अट् - अटति |
| भ्रमण करना | सम् + चर् - संचरति |
| भोजन करना | अद् - अत्ति |
| भोजन करना | खाद् - खादति |
| भोजन करना | भुज् - भुङ्क्ते |
| भोजन करना | भक्ष् - भक्षयति |
| भोज करना | भुज् · भुनक्ति |
| भाग देना | भज् + णिच् - भाजयति |
| मरना | मृ - म्रियते |
| मलना | लिप् - लिम्पति |
| मन्त्रणा करना | मन्त्र · मन्त्रयते |
| मथना | मथ् - मथति |
| मथना | मन्थ् - मथ्नाति |
| मरवाना | हन् + णिच् - घातयति |
| मँडराना | परि + पत् - परिपतति |
| मण्डन करना | मण्ड् - मण्डयति |
| मारना | हन् - हन्ति |
| मारना | ताड् - ताडयति |
| मारना | वि + पद् - व्यापादयति |
| मान रखना | आ ± दृ · आद्रियते |
| मान लेना | स्वी + कृ - स्वीकरोति |
| मान लेना | ऊरी + कृ - ऊरीकरोति |
| माफ करना | क्षमुष् - क्षमते |
| मानना | मन् - मन्यते, मनुते |
| मान जाना | वि + भू - विभाव्यते |
| माँगना | याच् - याचति/याचते |
| माँगना | भिक्ष् - भिक्षते |
| मिलना | मिल् - मिलति |
| मिलवाना | मिल् + णिच् - मेलयति |
| मुरझाना | म्लै - म्लायति |
| मुग्ध करना | मुह् - मोहयति |
| मुस्कुराना | स्म् - स्मयते |
| मूर्छित होना | मूर्च्छ - मूर्च्छति |
| मेल करना | सम् + धा - सन्धाति |
| माँगना | अर्थ · अर्थयति, अर्थयते |
| मिलाना | मिश्र - मिश्रयति |
| यज्ञ करना | यज् - यजति/यजते |
| यज्ञ करना | हु - जुहोति |
| यत्न करना | यत् - यतते |
| याद करना | स्मृ - स्मरति |
| याद कराना | स्मृ + णिच् - स्मारयति |
| याचना करना | याच् - याचते/याचति |
| युद्ध करना | युध् - युध्यते |
| युक्त करना | सम् + घट् - संघटते |
| योग्य होना | अर्ह - अर्हति |
| रक्षा करना | अव् · अवति |
| रखना / धारण करना | धृ · धारयति, धारयते |
| रक्षा करना | रक्ष् - रक्षति |
| रक्षा करना | पा - पाति |
| रखना | स्था - स्थापयति |
| रगड़ना | धषर्् - धर्षति |
| रटना | रट् · रटति |
| रमना | रम् - रमते |
| रहना | नि + वस् - निवसति |
| रहना | वस् · वसति |
| रहना | प्रति + वस् - प्रतिवसति |
| रहना | अधि + वस् - अधिवसति |
| रस निकालना | सु - सुनोति |
| रुकना | स्था - तिष्ठति |
| रेंगना | रिङ्ग् - रिङ्गति |
| रोकना | रुध् - रुणद्धि, रुन्धे |
| रोकना | वृ - वारयति/स्थगयति |
| रोना | रुद् - रोदिति |
| रोना | क्रन्द् - क्रन्दति |
| रोना | वि + लप् - विलपति |
| रोपना | रुह् - रोपयति |
| लगना | घट् - घटते |
| लगाना | युज् - योजयति/योजयते |
| लज्जा करना | लज्ज् - लज्जते |
| लज्जा करना | त्रप् - त्रपते |
| लटकना | लम्ब् - लम्बते |
| लड़ना | युध् - युध्यते |
| लाड़ करना | लल् - लालयति, लालयते |
| लाना | आ + नी - आनयति |
| लाना | आ + हृ - आहरति |
| लाँघना | लङ्घ · लङ्घते |
| लिखना | लिख् - लिखति |
| लिखना | प्र + नी - प्रणयति |
| लँगड़ाना | खञ्ज् - खञ्जति |
| लिखाना | लिख् + णिच् - लेखयति |
| लीपना | लिप् - लिम्पति/लिम्पते |
| लीन होना | ली - लीयते। |
| ले जाना | वह् - वहति/वहते |
| ले जाना | हृ - हरति, हरते |
| ले जवाना | नी + णिच् - नाययति |
| ले जाना | नी - नयति |
| लेटना (सोना) | शी - शेते |
| लोटना | लुण्ठ् · लुण्ठति |
| लौटना | नि + वृत् - निवर्तते |
| लौटना | प्रति + आ + गम् - प्रत्यागच्छति |
| लौटना | प्रति + आ - वृत् - प्रत्यावर्तते |
| लोभ करना | लुभ् - लुभ्यति |
| वर्णन करना | वर्ण±णिच् - वर्णयति |
| व्यथित होना | व्यथ् - व्यथते |
| व्यतीत करना | क्षि - (क्षपय्) - क्षपयति |
| व्यवहार करना | आ + चर् - आचरति |
| वृद्ध होना | जृ - जीर्यति |
| वापस आना | नि + वृत् - निवर्तते |
| वापस आना | प्रति + आ + वृत् - प्रत्यावर्तते |
| वापस आना | प्रति + आ + गम् - प्रत्यागच्छति |
| विराम करना | वि + रम् - विरमति |
| विदा लेना | आ + मन्त्र - आमन्त्रयते |
| विचार करना | वि + मृश् - विमृशति |
| विचरण करना | वि + चर् - विचरति |
| वृक्ष लगाना | आङ् + रुह् + णिच् - आरोपयति |
| विचरण करना | सम् + चर् - संचरति |
| विहार करना | वि + हृ - विहरति |
| विश्वास करना | प्रति + इ - प्रत्येति |
| वितरण करना | वि + तृ - वितरति |
| विवाह करना | परि + नि - परिणयति |
| विवाह आना | वि + वह् - विवहति |
| विवाद करना | वि + वद् - विवदते |
| विषाद करना | वि + सद् - विषीदति |
| विलाप करना | वि + लप् -विलपति |
| शब्द करना | नद् · नदति |
| शरण में जाना | प्र + पद् - प्रपद्यते |
| शंका करना | शंव्â - शज्र्ते |
| शंका करना | आ + शव्â - आशज्र्ते |
| शासन करना | ईश् - ईष्टे |
| शान्त होना | शम् - शाम्यति |
| शान्त करना | शम् + णिच् - शमयति |
| शिक्षा देना | शास् - शास्ति |
| शिक्षा देना | शिक्ष् - शिक्षते |
| शाप देना | शप् - शपति |
| शुद्ध होना | शुध् - शुध्यति |
| शुद्ध करना | शुध् + णिच् - शोधयति |
| शुरू होना | प्र + वृत् - प्रवर्तते |
| शोभा देना | शुभ् - शोभते |
| शोक करना | परि + वेद् - परिवेदते |
| शोक करना | वि + सद् - विषीदति |
| शोक करना | शुच् · शोचति |
| स्खलित होना | स्खल् · स्खलति |
| स्तुति करना | स्तु - स्तौति |
| स्मरण करना | स्मृ - स्मरति |
| स्पर्धा करना | स्मर्ध् - स्पर्धते |
| स्नेह करना | स्निह् - स्निह्यति |
| स्वाद लेना | स्वद् · स्वदते |
| स्वीकार करना | स्वी + कृ - स्वीकरोति |
| स्वीकार करना | ऊरी + कृ - ऊरीकरोति |
| स्पर्श करना | स्पृश् - स्पृशति |
| स्नान करना | स्ना - स्नाति |
| स्नान करना | अव + गाह् - अवगाहते |
| स्नान करना | वि + गाह् - विगाहते |
| स्नान करना | मस्ज् · मज्जति |
| स्नान कराना | स्ना + णिच् - स्नापयति |
| समर्थ होना | शव्â - शक्नोति |
| समर्थ होना | क्लृप् - कल्पते |
| समर्थ होना | प्र + भू - प्रभवति |
| सहन करना | सह् - सहते |
| सलाह करना | मन्त्र - मन्त्रयते |
| सलाह करना | सम् + मन्त्र - सम्मन्त्रयते |
| सलाह करना | परा + मृश - परामृशति |
| समझना | बुध् - बुध्यते |
| समझना | अव + गम् - अवगच्छति |
| समझना | ज्ञा - जानाति |
| समझाना | प्रति + इ - प्रत्यायति |
| सम्भव होना | सम् + भू - सम्भवति |
| सन्तुष्ट होना | तुष् - तुष्यति |
| सञ्चय करना | सम् + चि - संचिनोति |
| सन्देश देना | सम् + दिश् - संदिशति |
| समेटना (फोल्ड करना) | पुटी + कृ - पुटीकरोति |
| सरकना | सृप् - सर्पति |
| सरकना | वि + सृप् - विसर्पति |
| सताना | परि + तप् + णिच् - परितापयति |
| सताना | पीड् - पीडयति |
| सजाना | वि + भूष - विभूषयति |
| सजाना | सज्ज् - सज्जयति |
| सजाना | भूष् - भूषयति |
| सजाना | अलं + कृ - अलंकरोति |
| स्वाद लेना | आ + स्वद् - आस्वादयति |
| स्वागत के लिए जाना | प्रति + उत् + गम् - प्रत्युद्गच्छति |
| साँस लेना | श्वस् - श्वसिति |
| साफ करना | मार्ज् · मार्जयति, मार्जयते |
| साँस निकालना | नि + श्वस् - निश्वसिति |
| सिखाना | शिक्ष् - शिक्षते |
| सिद्ध करना | साध् · साध्नोति |
| सिलना | सीव् - सीव्यति |
| सींचना | सिच् - सिञ्चति |
| सुई में धागा डालना | सम् + युज् - संयोजयति |
| सुख देना | सुख् · सुखयति |
| सुनाना | श्रु + णिच् - श्रावयति |
| सुस्त होना | अव + सद् - अवसीदति |
| सुनना | श्रु - शृणोति |
| सुँघाना | घ्रा + णिच् - घ्रापयति |
| सूँघना | घ्रा - जिघ्रति |
| सुखाना | शुष् + णिच् - शोषयति |
| सूखना | शुष् - शुष्यति |
| सेवा करना | सेव् - सेवते |
| सेवा करना | परि + चर् - परिचरति |
| सेवा करना | भज् · भजति, भजते |
| सोचना | चिन्त् - चिन्तयति/चिन्तयते |
| सोचना | तकर्् - तर्कयति |
| सोना | शी - शेते |
| सोना | स्वप् - स्वपिति |
| हटाना | दूरी + कृ - दूरीकरोति |
| हटाना | परा + भू - पराभवति |
| हटाना | अप + वृ + णिच् - अपवारयति |
| हटाना | नि + वृ + णिच् - निवारयति |
| हटना | अप - सृ - अपसरति |
| हटना | नि + वृत् - निवर्तते |
| हराना | अभि + भू - अभिभवति |
| हवन करना | हु - जुहोति |
| हवा चलना | वा - वाति |
| हँसना | हस् - हसति |
| हँसी उड़ाना | उप + हस् - उपहसति |
| हँसी उड़ाना | वि + हस् - विहसति |
| हाँकना | नुद् - नुदति |
| हिलना | स्पन्द् - स्पन्दते |
| हिलाना | धूञ् - धूयते/कम्पयति |
| हिनहिनाना | ह्रष् - ह्रेषते |
| हिंसा करना | हिंस् · हिनस्ति |
| होना | अस्, वृत्, विद्, भू - अस्ति, वर्तते, विद्यते, भवति |
| (उपरोक्त धातुएँ प्रथम पुरूष,वर्तमान काल, एकवचन में दी गई हैं।आवश्यकता अनुसार वचन लकार पुरुष का प्रयोग करें।) |
हिन्दी संस्कृत अंकोट अज्रेट: (पुँ.) अनार दाडिम: (पुँ.) अमलतास कृतमाल:/आरग्वध: (पुँ.) अमरूद का वृक्ष पेरुक: (वृक्ष:) (पुँ.) अर्जुन का वृक्ष अर्जुन:/वीरतरु: (पुँ.) अशोक अशोक:/वञ्जुल: (पुँ.) आक अर्क:, मन्दार: (पुँ.) आम सहकार:, आम्रवृक्ष:, रसाल:, आम्र: (पुँ.) आबनूस तमाल: (पुँ.) आँवला आमलकी/धात्री/अमृता (स्त्री.) इमली अम्लिका (स्त्री.) ईख इक्षु:, रसाल: (पुँ.) एरण्ड एरण्ड:/उरुबक: (पुँ.) केशर केशर:, बकुल: (पुँ.) कोपल किसलयम् (नपुं.) कचनार कोविदार:/चमरिक: (पुँ.) कटहल पनस: (पुँ.) कदम्ब नीप:/कदम्ब: (पुँ.) करील करीर:(पुँ.) करौंदा करमर्द:/सुषेण: (पुँ.) वैंâथ कपित्थ:/दधित्थ: (पुँ.) खस उशीर: (पुँ.) खजूर खर्जू: (पुँ.)/खर्जूरम् (नपुं.) खैर खदिर:/दन्तधावन: (पुँ.) गिलोय गुडूची/जीवन्तिका (स्त्री.) गूगल गुग्गुल: (पुँ.) गूलर उदुम्बर:/यज्ञाङ्ग: (पुँ.) चंदन चन्दनम्, मलयम् (नपुं.) चिरचिटा अपामार्ग: (पुँ.) चीड़ भ्रददारु: (पुँ.) छाल वल्कलम् (नपुं.) छितवन शरद:, सप्तपर्ण: (पुँ.) जड़ मूलम् (नपुं.) जामुन जम्बू: (स्त्री.) ढाक पलाश:/िंकशुक: (पुँ.) ताड़ ताल: (पुँ.) देवदारवृक्ष देवदारु:/पीतदारु: (पुँ.)/द्रुकिलिमम् (नपुं.)...
टिप्पणियाँ
धन्यवाद ।