हिन्दी | संस्कृत |
---|---|
अभ्यास करना | अभि + अस् - अभ्यसति |
अनुकरण करना | अनु + कृ - अनुकरोति |
अनुगमन करना | अनु + गम् - अनुगच्छति |
अनुगमन करना | अनु + चर् - अनुचरति |
अनुगमन करना | अनु + वृत् - अनुवर्तते |
अनुगमन करना | अनु + सृ - अनुसरति |
अनुग्रह करना | अनु + गृह् - अनुगृह्णाति |
अनुमोदन करना | सम् ± मन् · सम्मन्यते |
अस्वीकार करना | अप + ज्ञा - अपजानीते |
अवज्ञा करना | अव + ज्ञा - अवजानीते |
अनुनय करना | अनु + नी - अनुनयति |
अनुभव करना | अनु + भू - अनुभवति |
अनादर करना | अव + मन् - अवमन्यते |
अच्छा लगना | रुच् - रोचते |
अच्छा दिखना | शुभ् - शोभते |
अच्छा दिखना | वि + लस् - विलसति |
अभिनन्दन करना | अभि± नन्द् · अभिनन्दति |
अभिलाषा करना | अभि + लस् - अभिलषति |
अभिलाषा करना | काङ्क्ष - काङ्क्षते |
अदृश्य होना | अन्तर् + धा - अन्तर्दधाति |
अनुमोदन करना | मण्ड् - मण्डयति |
आिंलगन करना | श्लिष् - श्लिष्यति |
आिंलगन करना | आ + श्लिष् - आश्लिष्यति |
आशा करना | आ + शंस् - आशंसते |
आना | आ + गम् - आगच्छति |
आना | सम् + आ - समागच्छति |
आना | आ + या - आयाति |
आज्ञा देना (अनुमोदन करना) | अनु + मन् - अनुमन्यते |
आज्ञा देना | आ + दिश् - आदिशति |
आक्रमण करना | अभि + द्रु - अभिद्रोग्धि |
आराधना करना | आ + राध् - आराधयति |
आनन्दित करना | आ + नन्द् - आनन्दयति |
आशीर्वाद करना | आ + शिष् - आशिषति |
आदर करना | आ + दृ - आद्रियते |
आ गिरना | आ + पत् - आपतति |
आराम करना | वि + श्रम् - विश्राम्यति |
आराम देना | वि + श्रम् + णिच् - विश्रामयति |
आदर सत्कार करना | सम् + मन् - सम्मानयति |
आदर | सत्कार करना-सत् + कृ - सत्करोति |
आरम्भ करना | आ + रम् - आरभते |
आरम्भ करना | उप + क्रम् - उपक्रमते |
आश्रय लेना | आ + श्रि - आश्रयति/आश्रयते |
आश्रय लेना | श्रि - श्रयति/श्रयते |
आलस करना | प्र + मद् - प्रमाद्यति |
इकट्ठा करना | सम् + चि - संचिनोति |
इच्छा करना | कम् - कामयते |
इच्छा करना | इष् - इच्छति |
इच्छा करना | स्पृह् - स्पृहयति |
इच्छा करना | अभि + लस् - अभिलषति |
इच्छा करना | काङ्क्ष - काङ्क्षते |
ईर्ष्या करना | ईर्ष्य - ईर्ष्यति |
ईर्ष्या करना | स्पर्ध् - स्पर्धते |
उड़ना | उत् + डी - उड्डीयते/उड्डाययति |
उड़ना | उत् + पत् - उत्पतति |
उड़ना | डीङ् - डयते |
उतारना | अव + तृ - अवतारयति |
उतराना (तैरना) | प्लु - प्लवते |
उतराना | अव + तृ - अवतरति |
उतरना | अव + रुह् - अवरोहति |
उगना | रुह् - रोहति |
उगना | प्र + रुह् - प्ररोहति |
उगाना | रुह् + णिच् - रोहयति |
उठना | उत् + स्था - उत्तिष्ठति |
उठाना | उत् + नम् - उन्नमयति/उन्नयति |
उठाना | उत् + तुल - उत्तोलयति |
उठाना | उद् - धृ - उद्धारयति |
उठाना | उद् + स्था - उत्थापयति |
उपासना करना | उप + आस् - उपासते |
उदय होना | उद् - उदेति |
उपेक्षा करना (प्रतिकार करना) | उप + ईक्ष् - उपेक्षते |
उपचार करना | प्रति + कृ - प्रतिकरोति |
उदाहरण देना | उत् + हृ - उद्धरति |
उखाड़ना | उत् + खन् - उत्खनति/उन्मूलयति |
उद्धार करना | उत् + हृ - उद्धारयति |
उलाहना देना | उप + आ + लभ - उपालभते |
उपजना | उत् + पद - उत्पद्यते |
उत्पन्न होना | उद् + भू - उद्भवति |
उत्पन्न होना | प्र + भू - प्रभवति |
उपस्थित होना | उप ± स्था · उपतिष्ठति |
उपहास करना | उप + हस् - उपहसति |
उपहास करना | वि + हस् - विहसति |
उगलना | उद् + गृ - उद्गिरति |
उल्टी करना | उद् + वम् - उद्वमति |
उछलना | उत् + छल् - उच्छलति |
उलटना | नि + अञ्च् - न्यञ्चति |
उफलाना | उद् + गम् - उद्गच्छति |
काटना | छिद् - छिनत्ति/खण्डयति |
काटना | दंश् - दशति/कर्तयति |
कोशिश करना | यत् - यतते |
कष्ट पाना | व्यथ् - व्यथते |
कष्ट पाना | क्लिश् - क्लिश्यति |
कष्ट देना | तुद् - तुदति |
कष्ट देना | दु - दूयते |
कष्ट देना | पीड् - पीडयति/पीडयते |
काँपना | कम्प् - कम्पते |
काँपना | वेप् - वेपते |
करना | वि + धा - विदधाति |
करना | कृ - करोति, कुरुते |
करवाना | कृ + णिच् - कारयति |
करवट लेना | सम् ± विश् - संविशते |
कहना | ब्रू - ब्रवीति |
कहना | दिश् - दिशति |
कहना | वद् - वदति |
कहना | वच् · वक्ति |
कहना | विद् · वेदयते |
कहना | कथ् - कथयति, कथयते |
कहना | वि + आ + हृ - व्याहरति |
क्रोध करना | क्रुध् - क्रुध्यति |
क्रोध करना | कुप् - कुप्यति |
कूदना | कूर्द् - कूर्दते |
कूटना | कूट् - कुट्टति |
कुऐ से पानी भरना | उत् + धृ - उद्धरति |
कूदना | उत् + प्लु - उत्प्लवते |
कहलाना (बतलाना) | ख्या - ख्यापयति |
कहपाना | धू · धूनोति |
काटना | कृन्त् · कृन्तति |
कमाना | अर्ज् - अर्जयति |
कै करना | वम् - वमति |
क्षमा करना | क्षम् - क्षमते |
क्षुब्ध होना | क्षुभ् - क्षोभते |
क्षीण होना | क्षि - क्षीयते |
क्षीण होना | अव + सद् - अवसीदति |
खोदना | खन् - खनति |
खौलाना | क्वथ् - क्वथति |
खोजना | वि + चि - विचिनोति |
खोजना | गवेष् - गवेषयति |
खाना | अद् - अत्ति |
खाना | भुज् - भुङ्क्ते |
खिलाना | भुज् + णिच् - भोजयति |
खाना | खाद् - खादति |
खिलाना | खाद् + णिच् - खादयति |
खाना | भक्ष् - भक्षयति, भक्षयते |
खाना | अश् - अश्नाति |
खाना, पकड़ना | ग्रस् - ग्रसते |
खेलना | दिव् - दीव्यति |
खरीदना | क्री - क्रीणाति/क्रीणीते |
खेलना | क्रीड् - क्रीडति |
खेलना | खेल् - खेलति |
खण्डन करना | खण्ड् - खण्डयति |
खिसकना | अव + सृ - अवसर्पति |
खिलाना / फूटना | स्फुट· स्फुटति |
खिलना | फुल्ल · फुल्लति |
खिलना | वि + कस् - विकसति |
खिन्न होना | क्लिश् - क्लिश्यते |
खींचना | कृष् - कर्षति |
खींचना | आ + कृष् - आकर्षति |
खुश होना | रञ्ज् - रज्यति, रज्यते |
खुश होना | मुद् · मोदते |
खुश होना | मद् · माद्यते |
खेत जोतना | कर्ष - कर्षति |
खोलना | उद् + घट् - उद्घाटयति |
खाँसना | कस् - कासते |
खुजलाना | कण्ड् - कण्डूयति |
गिनना | गण् - गणयति |
गिनना | कलय् - कलयति |
गले मिलना | आ + लिङ्ग - आलिङ्गति |
गोता लगाना | गाह् - गाहते |
गूँथना | ग्रन्थ - ग्रथ्नाति |
गूँथना | गुम्फ् · गुम्फते |
ग्रहण करना | गृह् - गृह्णाति / गृह्णीते |
गाना | गै - गायति |
गवाना | गै + णिच् - गाययति |
गायब होना | ली - लीयते |
गायब होना | प्र + ली - प्रलीयते |
गायब होना | वि + ली - विलीयते |
गाली देना | कुत्सय् - कुत्सयति |
गिरना | पत् - पतति |
गिराना | पत् + णिच् - पातयति |
गरजना | गर्ज - गर्जति |
गरजाना | गर्ज + णिच् - गर्जयति |
गाली देना | अप + भाष् - अपभाषते |
गिरना | भ्रंश् - भ्रंशते |
गिरना, सरकना | स्रंस् - स्रंसते |
गुणा करना | गुणयति |
घमण्ड करना | गर्व · गर्वति |
घेरना | वेस्ट् - वेष्टते |
घेरना | रुध् - रुणद्धि |
घूमना | सम् + चर् - सञ्चरति |
घूमना | भ्रम् - भ्राम्यति/भ्रमति |
घूमना | परि + क्रम् - परिक्राम्यति |
घूमना | अट् - अटति |
घायल करना (कष्ट देना) | तुद् - तुदति |
घबड़ाना | सम् + भ्रम् - सम्भ्राम्यति |
घटाना | वि + अव + कल् - व्यवकलयति |
घुसाना | प्र + विश् + णिच् - प्रवेशयति |
घुसना | गाह् - गाहते |
घुसना | विश् · विशति |
घुसना | प्र + विश् - प्रविशति |
घुमाना | परि + वृत् - परिवर्तते/भ्रामयति |
घोषित करना | घुष् - घोषयति |
घोषित करना | उद् + घुष् - उद्घोषयति |
घिसना | घषर्् - घर्षति |
चमकना | स्फुर् - स्फुरति |
चमकना | दीप् - दीप्यते |
चमकना | दिव् · दीव्यति |
चमकना | द्युत् - द्योतते |
चमकना | भा - भाति |
चमकना | भास् - भासते |
चमकना | भ्राज् - भ्राजते |
चमकना | राज् - राजति/राजते |
चाँटना (चूसना) | लिह् - लेढि |
चाहना | कम् - कामयते |
चाहना | अभि + लष् - अभिलषति/अभिलषते |
चाहना | काङ्क्ष · काङ्क्षति |
चाहना | लष् · लषति |
चाहना | स्पृह् · स्पृहयति |
चाहना | इष् - इच्छति |
चाहना | ईह् - ईहते |
चाहना | वाञ्छ - वाञ्छति |
चहवाना | इष् + णिच् - एषयति |
चहचहाना | कूज् - कूजति |
चबाना | चर्व् - चर्वति |
चबवाना | चर्व् + णिच् - चर्वयति |
चेष्टा करना | चेष्ट् - चेष्टते |
चिकित्सा करना | प्रति + कृ - प्रतिकरोति |
चढ़ना | अधि + रुह् - अधिरोहति |
चढ़ना | आ + रुह् - आरोहति |
चक्कर लगाना | परि + वृत् - परिवर्तते |
चरखा चलाना | सूत्र + कृ - सूत्रीकरोति |
चुटकी काटना | चुट् - चुटति |
चक्कर लगाना | आ + वृत् - आवर्तते |
चुभना | तुद् - तुदति |
चुराना | हृ - हरति/हरते |
चुराना | चुर् - चोरयति/चोरयते |
चुराना | अप + हृ - अपहरति |
चुराना | मुष् - मुष्णाति |
चूमना | चुम्ब - चुम्बति |
चिन्तन करना | चिन्त् - चिन्तयति |
चिह्नित करना | लाञ्छ· लाञ्छति |
चखना | स्वद् - स्वदते |
चिल्लाना | आ + क्रुश - आक्रोशति |
चरना | चर् · चरति |
चलना | चल् - चलति |
चलना | प्र + चल् - प्रचलति |
चलना | चर् - चरति |
चलाना | चल् + णिच् - चालयति |
चलना | या - याति |
चलना | क्रम् - क्राम्यति/क्रामति |
चलना | परि + क्रम् - परिक्रामति |
चलना | सृ - सरति |
चलवाना | गम् + णिच् - गमयति |
चलवाना | या + णिच् - यापयति |
चालू होना | प्र + वृत् - प्रवर्तते |
चुनना | चि - चिनेति |
चुनना | वृ - वृणोति, वृणुते |
चूसना | चूष् - चूषति |
चुसवाना | चूष् + णिच् - चूषयति |
चूर्णकरना (पीसना) | चूर्ण - चूर्णयति |
छिपाना | गुह् - गूहति |
छिपाना | आ + छद् - आच्छादयति |
छिपाना | अप + लप् - अपलपति |
छींकना | क्षु - क्षवति/क्षौति |
छिड़कना | सिच् - सिञ्चति/सिञ्चते |
छूना | स्पृश् - स्पृशति |
छुवाना | स्पृश् - स्पर्शयति |
छोड़ना | मुच् - मुञ्चति |
छोड़ना | त्यज् - त्यजति |
छोड़ना | हा - जहाति |
छोड़ना | वि + सृ - विसृजति |
छेंक लेना | रुध् - रुणद्धि |
छीनना | अप + हृ - अपहरति |
छीनना | आ + छिद् - आच्छिनत्ति |
छिपना | नि + मज्ज - निमज्जति |
छीलना | निस् + कुष् - निष्कोषयति |
जन्म देना | सू · सूयते |
जलना | दह् - दहति |
जलाना | प्र + दीप् - प्रदीपयति |
जलना | ज्वल् - ज्वलति |
जीर्ण होना | जृ - जीर्यति |
जल्दी करना | त्वर् - त्वरते |
जानना | विद् - वेत्ति |
जानना | ज्ञा - जानाति/जानीते |
जानना | अव + गम् - अवगच्छति |
जानना | बुध् - बुध्यते |
जनवाना (जानकारी करना) | ज्ञा + णिच् - ज्ञापयति |
जनवाना | बुध् + णिच् - बोधयति |
जुड़ना | युज् · युनक्ति, युङ्क्ते |
जोड़ना | युज् - योजयति |
जोड़ना | सम् + कल् - सज्र्लयति |
जोड़ना | सम् + घट् - संघटते |
जुआ खेलना | दिव् - दीव्यति |
जिन्दा रहना | जीव् - जीवति |
जिन्दा करना | जीव् + णिच् - जीवयति |
जाना | पद् · पद्यते |
जाना | अय् - अयते |
जाना | या - याति |
जाना | व्रज् - व्रजति |
जाना | इ - एति |
जाना | गम् - गच्छति |
जोतना | कृष् - कर्षति |
जागना | जागृ - जागर्ति |
जागना | बुध् - बुध्यते |
जोतना | वि + लिख् - विलिखति |
जपना | जप् - जपति |
जीतना | जि - जयति |
जितवाना | जि + णिच् - जाययति |
जाँच करना | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
जँभाई लेना | जृम्भ् - जृम्भते |
झाड़ू लगाना | सम् + मृज् - सम्मार्जयति |
झुकना | नम् - नमति |
टहलना | परि + क्रम् - परिक्रामति/परिक्राम्यति |
टहलना | अट् - अटति |
टूटना | त्रुट् · त्रुट्यति |
टेक लेना | आ + लम्ब् - आलम्बते |
ठगना | वञ्च् - वञ्चयते, वञ्चयति |
ठगना | प्र + तृ - प्रतारयति |
ठहरना | स्था - तिष्ठति |
ठहराना (रखना) | स्था + णिच् - स्थापयति |
ठेलना | प्र + नुद् - प्रणुदति |
डसना | दश् - दशति |
डरना | भी - बिभेति |
डरना | त्रस् · त्रस्यति |
डरवाना | भी + णिच् - भाययति, भीषयते |
डाँटना | तजर्् - तर्जयति/तर्जयते |
डूबना | नि + मज्ज् - निमज्जति |
डुबाना | प्लु + णिच् - प्लावयति |
ढकना | अपि + धा - पिदधाति |
ढाँकना | आ + छद् - आच्छादयति/आच्छादयते |
ढोना | वह् - वहति |
ढूँढना | अनु + इष् - अन्वेषयति |
ढूँढना | मृग् - मृगयते |
ढूँढना | मागर्् - मार्गयते, मार्गयति |
तोड़ना | भज् - भनक्ति |
तोड़ना | भिद् - भिद्यते, भिनत्ति |
तोड़ना | त्रुट् - त्रोटयति |
तकलीफ पाना | व्यथ् - व्यथते |
तकलीफ पाना | दु - दुनोति |
तकलीफ देना | क्लिश् + णिच् - क्लेशयति |
तैरना | प्लु - प्लवते |
तैरना | तृ - तरति |
तसल्ली देना | सान्त्व् - सान्त्वयति |
तौलना | तुल् - तोलयति |
तलाश करना | वि + चि - विचिनोति |
तिरस्कार करना | परा + भू - पराभवति |
तिरस्कार करना | परि + भू - परिभवति |
तिरस्कार करना | अव + मन् - अवमन्यते |
तपना | तप् - तपति |
तपस्या करना | तप् - तपति |
त्यागना | वि + सृज् - विसृजति |
त्यागना | हा - जहाति |
तुष्ट होना | तुष् - तुष्यति |
तुष्ट करना | तुष् + णिच् - तोषयति |
तृप्त होना | तृप् - तृप्यते |
तृप्त करना | तृप् + णिच् - तर्पयति/तर्पयते |
थकना | अव + सद् - अवसीदति |
थकना | क्लम् - क्लाम्यति |
थूकना | नि + ष्ठिव् - निष्ठीवति |
थूकना | ष्ठीव् · ष्ठीवति |
दवा करना | चि + कित् - चिकित्सति |
दुहना | दुह् - दोग्धि |
दण्ड देना | शास् - शास्ति |
दण्ड देना | दण्ड् - दण्डयति/दण्डयते |
दूर करना | अप + नी - अपनयति |
दूर करना | अप± आ ±कृ · अपाकरोति |
देखना | दृश् - पश्यति |
देखना | ईक्ष् - ईक्षते |
देखना | लोव्â - लोकयति |
देखना | लोच् · लोचयति |
देखना | अव + लोव्â - अवलोकयति |
दिखलाना | दृश् + णिच् - दर्शयति |
दु:खी होना | सद् - सीदति |
दु:खी होना | अव + सद् - अवसीदति |
दु:खी होना | व्यथ् - व्यथते |
दु:ख देना | क्लिश् - क्लिश्नाति |
दु:ख देना | तुद् - तुदति |
दु:ख देना | दु:ख · दु:खयति, दु:खयते |
दु:ख देना | पीड् · पीडयति, पीडयते |
दुलार करना | लालय् - लालयति |
देखभाल करना | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
देना | यच्छ् - यच्छति |
देना | प्र + यच्छ् - प्रयच्छति |
देना | अर्प् - अर्पयति |
देना | दिश् - दिशति/दिशते |
देना | दा - ददाति, दत्ते |
दिलवाना | दा + णिच् - दापयति |
दौड़ना | धाव् - धावति |
द्रोह करना | द्रुह् - द्रुह्यति |
दबाना | दम् - दाम्यति |
दीक्षा देना | दीक्ष् - दीक्षते |
दबाना | प्र + नुद् - प्रणुदति |
ध्यान करना | ध्यै - ध्यायति |
ध्यान देना | अव + धा - अवदधाति |
ध्यान देना | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
धोना | क्षल् - क्षालयति/क्षालयते |
धोना | प्र + क्षल् - प्रक्षालयति |
धारण करना | धा - दधाति/धत्ते |
धारण करना | धृ - धरति |
धारण करना | परि + धा - परिदधाति |
धारण करना | भृ - विभर्त्ति, विभृते |
धीरज धरना | सम् + आ + श्वस् - समाश्वसिति |
धीरज बँधाना | सान्त्व् - सान्त्वयति |
धोखा देना | अति + सम् + धा - अतिसंधीयते |
धोखा देना | वञ्च् - वञ्चयति |
नष्ट होना / नष्ट करना | नश् - नश्यति |
नष्ट होना | वि + नश् - विनश्यति |
नष्ट होना | ध्वंस् - ध्वंसते |
निगलना | गृ - गिरति |
निगलना | नि + गिल् - निगिलति |
निरीक्षण करना (देखना) | अव + ईक्ष् - अवेक्षते |
निरीक्षण करना | निर् + ईक्ष् - निरीक्षते |
नकल करना | अनु + कृ - अनुकरोति |
नकल करना | वि + डम्ब् - विडम्बयति |
निकालना | निस् +कास् - निष्कासयति |
निकलना | निस् + सृ - निस्सरति |
निकलना | प्र + भू - प्रभवति |
निकलवाना | निस् + सृ + णिच् - निस्सारयति |
निशाना साधना | सम् + धा - सन्दधाति |
निर्णय करना | निर् + नी - निर्णयति |
नीचा दिखाना | परा + भू - पराभवति |
नीचा दिखाना | परि + भू - परिभवति |
निमंत्रण देना | नि + मन्त्र् - निमन्त्रयति |
निन्दा करना | परि + वद् - परिवदते |
निश्चय करना | नि: + चि - निश्चिनोति |
निन्दा करना | निन्द् - निन्दति |
निन्दा करना | गुप् - जुगुप्सते |
निन्दा करना | गहर्् - गर्हयति |
नमस्कार करना | नम् - नमति |
नमस्कार करना | प्र + नम् - प्रणमति |
नमस्कार करना | नम: + कृ - नम्ास्करोति |
नहाना | स्ना - स्नाति |
नापना | मा - माति |
नापना | माप् - मापयति |
नाम लेना (कीर्तन करना) | कृत् - कीर्तयति |
निचोड़ना | सु + सुनोति/सुनुते |
निवारण करना | नि + वृत् - निवर्तयति |
निवारण करना | नि + वृ + णिच् - निवारयति |
नौकरी करना | अनु + चर् - अनुचरति |
निवेदन करना | प्र + अथर्् - प्रार्थ्यते |
निवेदन करना | नि + विद् - निवेदयति |
निचोड़ना | निस् +पीड् - निष्पीडयति |
पाना | विन्द् · विन्दति, विन्दते |
पैदा होना | उद् + भू - उद्भवति |
पैदा होना | जन् - जायते |
पैदा होना | सम् + भू - सम्भवति |
पैदा होना | प्र + भू - प्रभवति |
पैदा होना | उत् + पद् - उत्पद्यते |
पैदा करना | उत् + पद् + णिच् - उत्पादयति |
पैदा करना | आ + धा - आधत्ते |
पैदा करना | सू - सूते |
पैदा करना (कमाना) | अर्ज् + णिच् - अर्जयति |
परोसना | परि + विश् + णिच् - परिवेशयति |
परिश्रम करना | परि + श्रम् - परिश्राम्यति |
पीना | पा - पिबति |
पछोरना | निस् + पव् - निष्पवते |
पार करना | क्रमु - क्रामति |
पानी रिसना | सु - स्रवति |
पालना | पृ · पारयति |
पिलाना | पा + णिच् - पाययति |
प्यार करना | लालय् - लालयति |
प्रेम करना | कम् - कामयते |
पसन्द करना | वृ - वृणोति |
पसन्द करना | रुच् - रोचते |
प्रसन्न होना | नन्द · नन्दति |
पकड़ना | गृह् - गृह्णाति |
प्रसन्न होना | रज्ज् - रज्यति/रज्यते |
प्रसन्न होना | ह्लाद् - ह्लादते |
प्रसन्न होना | हृष् - हृष्यति |
प्रसन्न होना | प्री - प्रीयते |
प्रसन्न होना | मुद् - मोदते |
प्रसन्न होना | प्र + सद् - प्रसीदति |
प्रसन्न करना | प्र + सद् + णिच् - प्रसादयति |
प्रसन्न करना | वि + नुद् - विनोदयति |
प्रसन्न करवाना | प्री - णिच् - प्रीणयति |
पाना | लभ् - लभते |
प्राप्त करना | अधि + गम् - अधिगच्छति |
पाना | आप् - आप्नोति |
पाना | प्र + आप् - प्राप्नोति |
प्राप्त करना (सम्पन्न करना) | साध् - साधयति |
प्राप्त करना | प्र + आप् + णिच् - प्राप्यते |
पूछना | प्रच्छ् - पृच्छति |
पुछवाना | प्रच्छ् + णिच् - पृच्छयति |
पहुँचना | उप + गम् - उपगच्छति |
पहुँचना | आ + सद् - आसीदति |
पास जाना | उप + गम् - उपगच्छति |
पास जाना | उप + सृ - उपसरति |
प्रारम्भ होना | आ + रभ् - आरभ्यते |
प्रारम्भ होना | प्र + वृत् - प्रवर्तते |
प्रवेश करना | प्र + विश् - प्रविशति |
प्रवेश करना | अव + गाह् - अवगाहते |
प्रवेश करवाना | प्र + विश् + णिच् - प्रवेशयति |
पूजा करना | पूज् - पूजयति |
पूजा करना | अचर्् - अर्चति |
पढ़ना | अधि + इङ्-इ - अधीते |
पढ़ना | पठ् - पठति |
पढ़ाना | पठ् + णिच् - पाठयति |
पढ़ाना | अध्यापय् - अध्यापयति |
प्रकट करना | प्र + काश् - प्रकाशयति |
प्रकाशित करना | प्र + काश् - प्रकाशयति |
प्रदान करना | वि + तृ - वितरति |
प्रदान करना | उप + हृ - उपहरति |
पीछे | पीछे चलना-अनु + सृ - अनुसरति |
परामर्श करना | परा + मृश् - परामृशति |
परामर्श करना | सम् ± मन्त्र् - संमन्त्रयते |
पकाना | पच् - पचति/पचते |
पकवाना | पच् + णिच् - पाचयति |
पकड़ना | स्फुर् · पकड़ना, स्फुरति |
पहचानना | अभि + ज्ञा - अभिजानाति/अभिजानीते |
पहचानना | परि + चि - परिचिनोति |
प्रार्थना करना | प्र + अथर्् - प्रार्थ्यते |
प्रार्थना करना | वि + ज्ञा - विज्ञापयति |
पीड़ा देना | परि + पीड् - परिपीडयति |
पीड़ा देना | बाध् - बाधते |
पीड़ा देना | प्र + बाध् - प्रबाधते |
पीड़ा देना | पीड् - पीडयति |
पीटना | ताड् - ताडयति |
पुकारना | आ + ह्वे - आह्वयति |
पीछे | पीछे दौड़ना-अनु + धाव् - अनुधावति |
प्रेरित करना | नुद् - नुदति/नुदते |
प्रेरित करना | प्र + ईर् - प्रेरयति |
पवित्र करना | पूञ् - पुनाति |
पवित्र करवाना | पू + णिच् - पावयति |
पालन करना | पाल् - पालयति |
पालन करना | भुज् - भुनक्ति |
पालन करना | भृ - भरति/भरते |
प्रणाम करना | प्र + नम् - प्रणमति |
प्रणाम करना | नम् - नमति |
प्रणाम करना | वन्द् - वन्दते |
पूरा करना | सम् + पद् - सम्पादयति |
पूरा करना | पूरय् - पूरयति |
प्रशंसा करना | प्र + शंस - प्रशंसति |
पार करना | तृ - तरति |
पंखा हाँकना | वीज् - वीजयति |
पीसना | पिष् - पिनष्टि |
पिघलना | द्र - द्रवति |
पिघलाना | द्र + णिच् - द्रावयति |
पुष्ट करना | पुष् - पुष्यति |
पहनना | बस् - बस्ते |
पहनाना | धृ - धारयति/धारयते |
पहनना | परि + धा - परिदधाति |
परीक्षा करना | परि + ईक्ष - परीक्षते |
प्रतीक्षा करना | प्रति + ईक्ष् - प्रतीक्षते |
प्रहार करना | प्र ± हृ · प्रहरति |
परेशान करना | दु - दुनोति |
पसीना आना | स्विद् - स्विद्यति |
फलना | फल् - फलति |
फंसना | नि + पत् - निपतति |
फुलाना | ध्मा - धमति |
फाड़ना | वि + दृ - विदारयति |
फेंकना | क्षिप् - क्षिपति |
फेंकना | सम् + उद् + गृ - समुद्गिरति |
फेंकना | अस् · अस्यति |
फेंकवाना | अस् + णिच् - आसयति |
फैलाना | प्र + सृ - प्रसरति/प्रसाधयति |
फैलना | प्रथ् - प्रथते |
फैलना | प्र ± चर् · प्रचरति |
फैलाना | तन् - तनोति |
फैलाना | वि + स्तृ + णिच् - विस्तारयति |
फैलाना | प्र + सृ - प्रसारयति |
फैसला करना | निर् + नी - निर्णयति |
फोड़ना | भञ्ज् - भञ्जयति |
बन्द करना | अपि + धा - पिदधाति |
बनाना | निर् + मा - निर्मीते |
बनाना | रच् - रचयति/रचयते |
बनाना | सृज् - सृजति |
बढ़ना | वृध् - वर्धते |
बढ़ना | एध् · एधते |
बर्दाश्त करना | सह् - सहते |
बचाना | त्रै - त्रायते |
बजाना | वद् + णिच् - वादयति |
बरसना | वृष् · वर्षति |
बरसाना | वृष् - वर्षयति |
बहना | वह् - वहति |
बहना | प्र + वह् - प्रवहति |
बाँधना | बन्ध् - बध्नाति |
बर्ताव करना | आ + चर् - आचरति |
बाहर निकलना | निर् + गम् - निर्गच्छित |
बाहर निकलना | सम् + उद् + गृ - समुद्गिरति |
बाँटना | वि + तृ - वितरति |
बातचीत करना | आ + लप् - आलपति |
बीज बोना | वप् - वपति |
बोझा ढोना/काटना | लूञ् - लुनाति |
बुझाना | निर् + वप् + णिच् - निर्वापयति |
बिखेरना | कृ - किरति |
बेचना | वि + क्री - विक्रीणीते |
बिनना | वेञ् - वयति/वयते। |
बिताना | क्षि - क्षपयति। |
बेधना | विध् - विध्यति |
बेहोश होना | मुह् - मुह्यति |
बुलाना | आ + ह्वे - आह्वयति |
बुलाना | आ + कृ - आकारयति |
बुलाना | आ + मन्त्र - आमन्त्रयति |
बुलवाना | नि + मन्त्र - निमन्त्रयते |
बुलवाना | आ + ह्वे - आह्वयति |
बुलवाना | ब्रू - वाचयति |
बूढ़ा होना | जृ · जीर्यते |
बोना | वप् - वपति/वपते |
बोलना | अभि + धा - अभिदधाति |
बोलना | वि + आ + ह्य - व्याहरति |
बोलना | लप् - लपति |
बोलना | आ + लप् - आलपति |
बोलना | सम् + लप् - संलपति |
बोलना | जल्प् · जल्पति |
बोलना | भाष् - भाषते |
बोलना | सम् + भाष् - सम्भाषते |
बोलना | वद् - वदति |
बोलना | ब्रू - ब्रवीति, बू्रते |
बैठना | आस् - आस्ते |
बैठना | उप + विश् - उपविशति |
बैठना | नि + सद् - निषीदति |
बैठना | सद् - सीदति |
बैठाना | उप + विश् + णिच् - उपावेशयति |
बतलाना (समझाना) | बुध + णिच् - बोधयति |
भरना | पूर् - पूरयति |
भरना | भृ - भरति |
भाग जाना | परा ± अय् · पलाय, पलायते |
भौंकना | बुक्व्â - बुक्कति/भषति |
भौंकना | भष् · भषति |
भुँकवाना | बुक्व्â + णिच् - बुक्कयति |
भूँजना | भ्रस्ज् - भृज्जति/भर्जयति |
भूलना | वि + स्मृ - विस्मरति |
भेजना | प्र + इष् - प्रेषयति |
भेजना, भेजवाना | गम् + णिच् - गमयति |
भेजना | व्रज् + णिच् - व्रजयति |
भ्रमण करना | भ्रम् - भ्रमति |
भ्रमण करना | अट् - अटति |
भ्रमण करना | सम् + चर् - संचरति |
भोजन करना | अद् - अत्ति |
भोजन करना | खाद् - खादति |
भोजन करना | भुज् - भुङ्क्ते |
भोजन करना | भक्ष् - भक्षयति |
भोज करना | भुज् · भुनक्ति |
भाग देना | भज् + णिच् - भाजयति |
मरना | मृ - म्रियते |
मलना | लिप् - लिम्पति |
मन्त्रणा करना | मन्त्र · मन्त्रयते |
मथना | मथ् - मथति |
मथना | मन्थ् - मथ्नाति |
मरवाना | हन् + णिच् - घातयति |
मँडराना | परि + पत् - परिपतति |
मण्डन करना | मण्ड् - मण्डयति |
मारना | हन् - हन्ति |
मारना | ताड् - ताडयति |
मारना | वि + पद् - व्यापादयति |
मान रखना | आ ± दृ · आद्रियते |
मान लेना | स्वी + कृ - स्वीकरोति |
मान लेना | ऊरी + कृ - ऊरीकरोति |
माफ करना | क्षमुष् - क्षमते |
मानना | मन् - मन्यते, मनुते |
मान जाना | वि + भू - विभाव्यते |
माँगना | याच् - याचति/याचते |
माँगना | भिक्ष् - भिक्षते |
मिलना | मिल् - मिलति |
मिलवाना | मिल् + णिच् - मेलयति |
मुरझाना | म्लै - म्लायति |
मुग्ध करना | मुह् - मोहयति |
मुस्कुराना | स्म् - स्मयते |
मूर्छित होना | मूर्च्छ - मूर्च्छति |
मेल करना | सम् + धा - सन्धाति |
माँगना | अर्थ · अर्थयति, अर्थयते |
मिलाना | मिश्र - मिश्रयति |
यज्ञ करना | यज् - यजति/यजते |
यज्ञ करना | हु - जुहोति |
यत्न करना | यत् - यतते |
याद करना | स्मृ - स्मरति |
याद कराना | स्मृ + णिच् - स्मारयति |
याचना करना | याच् - याचते/याचति |
युद्ध करना | युध् - युध्यते |
युक्त करना | सम् + घट् - संघटते |
योग्य होना | अर्ह - अर्हति |
रक्षा करना | अव् · अवति |
रखना / धारण करना | धृ · धारयति, धारयते |
रक्षा करना | रक्ष् - रक्षति |
रक्षा करना | पा - पाति |
रखना | स्था - स्थापयति |
रगड़ना | धषर्् - धर्षति |
रटना | रट् · रटति |
रमना | रम् - रमते |
रहना | नि + वस् - निवसति |
रहना | वस् · वसति |
रहना | प्रति + वस् - प्रतिवसति |
रहना | अधि + वस् - अधिवसति |
रस निकालना | सु - सुनोति |
रुकना | स्था - तिष्ठति |
रेंगना | रिङ्ग् - रिङ्गति |
रोकना | रुध् - रुणद्धि, रुन्धे |
रोकना | वृ - वारयति/स्थगयति |
रोना | रुद् - रोदिति |
रोना | क्रन्द् - क्रन्दति |
रोना | वि + लप् - विलपति |
रोपना | रुह् - रोपयति |
लगना | घट् - घटते |
लगाना | युज् - योजयति/योजयते |
लज्जा करना | लज्ज् - लज्जते |
लज्जा करना | त्रप् - त्रपते |
लटकना | लम्ब् - लम्बते |
लड़ना | युध् - युध्यते |
लाड़ करना | लल् - लालयति, लालयते |
लाना | आ + नी - आनयति |
लाना | आ + हृ - आहरति |
लाँघना | लङ्घ · लङ्घते |
लिखना | लिख् - लिखति |
लिखना | प्र + नी - प्रणयति |
लँगड़ाना | खञ्ज् - खञ्जति |
लिखाना | लिख् + णिच् - लेखयति |
लीपना | लिप् - लिम्पति/लिम्पते |
लीन होना | ली - लीयते। |
ले जाना | वह् - वहति/वहते |
ले जाना | हृ - हरति, हरते |
ले जवाना | नी + णिच् - नाययति |
ले जाना | नी - नयति |
लेटना (सोना) | शी - शेते |
लोटना | लुण्ठ् · लुण्ठति |
लौटना | नि + वृत् - निवर्तते |
लौटना | प्रति + आ + गम् - प्रत्यागच्छति |
लौटना | प्रति + आ - वृत् - प्रत्यावर्तते |
लोभ करना | लुभ् - लुभ्यति |
वर्णन करना | वर्ण±णिच् - वर्णयति |
व्यथित होना | व्यथ् - व्यथते |
व्यतीत करना | क्षि - (क्षपय्) - क्षपयति |
व्यवहार करना | आ + चर् - आचरति |
वृद्ध होना | जृ - जीर्यति |
वापस आना | नि + वृत् - निवर्तते |
वापस आना | प्रति + आ + वृत् - प्रत्यावर्तते |
वापस आना | प्रति + आ + गम् - प्रत्यागच्छति |
विराम करना | वि + रम् - विरमति |
विदा लेना | आ + मन्त्र - आमन्त्रयते |
विचार करना | वि + मृश् - विमृशति |
विचरण करना | वि + चर् - विचरति |
वृक्ष लगाना | आङ् + रुह् + णिच् - आरोपयति |
विचरण करना | सम् + चर् - संचरति |
विहार करना | वि + हृ - विहरति |
विश्वास करना | प्रति + इ - प्रत्येति |
वितरण करना | वि + तृ - वितरति |
विवाह करना | परि + नि - परिणयति |
विवाह आना | वि + वह् - विवहति |
विवाद करना | वि + वद् - विवदते |
विषाद करना | वि + सद् - विषीदति |
विलाप करना | वि + लप् -विलपति |
शब्द करना | नद् · नदति |
शरण में जाना | प्र + पद् - प्रपद्यते |
शंका करना | शंव्â - शज्र्ते |
शंका करना | आ + शव्â - आशज्र्ते |
शासन करना | ईश् - ईष्टे |
शान्त होना | शम् - शाम्यति |
शान्त करना | शम् + णिच् - शमयति |
शिक्षा देना | शास् - शास्ति |
शिक्षा देना | शिक्ष् - शिक्षते |
शाप देना | शप् - शपति |
शुद्ध होना | शुध् - शुध्यति |
शुद्ध करना | शुध् + णिच् - शोधयति |
शुरू होना | प्र + वृत् - प्रवर्तते |
शोभा देना | शुभ् - शोभते |
शोक करना | परि + वेद् - परिवेदते |
शोक करना | वि + सद् - विषीदति |
शोक करना | शुच् · शोचति |
स्खलित होना | स्खल् · स्खलति |
स्तुति करना | स्तु - स्तौति |
स्मरण करना | स्मृ - स्मरति |
स्पर्धा करना | स्मर्ध् - स्पर्धते |
स्नेह करना | स्निह् - स्निह्यति |
स्वाद लेना | स्वद् · स्वदते |
स्वीकार करना | स्वी + कृ - स्वीकरोति |
स्वीकार करना | ऊरी + कृ - ऊरीकरोति |
स्पर्श करना | स्पृश् - स्पृशति |
स्नान करना | स्ना - स्नाति |
स्नान करना | अव + गाह् - अवगाहते |
स्नान करना | वि + गाह् - विगाहते |
स्नान करना | मस्ज् · मज्जति |
स्नान कराना | स्ना + णिच् - स्नापयति |
समर्थ होना | शव्â - शक्नोति |
समर्थ होना | क्लृप् - कल्पते |
समर्थ होना | प्र + भू - प्रभवति |
सहन करना | सह् - सहते |
सलाह करना | मन्त्र - मन्त्रयते |
सलाह करना | सम् + मन्त्र - सम्मन्त्रयते |
सलाह करना | परा + मृश - परामृशति |
समझना | बुध् - बुध्यते |
समझना | अव + गम् - अवगच्छति |
समझना | ज्ञा - जानाति |
समझाना | प्रति + इ - प्रत्यायति |
सम्भव होना | सम् + भू - सम्भवति |
सन्तुष्ट होना | तुष् - तुष्यति |
सञ्चय करना | सम् + चि - संचिनोति |
सन्देश देना | सम् + दिश् - संदिशति |
समेटना (फोल्ड करना) | पुटी + कृ - पुटीकरोति |
सरकना | सृप् - सर्पति |
सरकना | वि + सृप् - विसर्पति |
सताना | परि + तप् + णिच् - परितापयति |
सताना | पीड् - पीडयति |
सजाना | वि + भूष - विभूषयति |
सजाना | सज्ज् - सज्जयति |
सजाना | भूष् - भूषयति |
सजाना | अलं + कृ - अलंकरोति |
स्वाद लेना | आ + स्वद् - आस्वादयति |
स्वागत के लिए जाना | प्रति + उत् + गम् - प्रत्युद्गच्छति |
साँस लेना | श्वस् - श्वसिति |
साफ करना | मार्ज् · मार्जयति, मार्जयते |
साँस निकालना | नि + श्वस् - निश्वसिति |
सिखाना | शिक्ष् - शिक्षते |
सिद्ध करना | साध् · साध्नोति |
सिलना | सीव् - सीव्यति |
सींचना | सिच् - सिञ्चति |
सुई में धागा डालना | सम् + युज् - संयोजयति |
सुख देना | सुख् · सुखयति |
सुनाना | श्रु + णिच् - श्रावयति |
सुस्त होना | अव + सद् - अवसीदति |
सुनना | श्रु - शृणोति |
सुँघाना | घ्रा + णिच् - घ्रापयति |
सूँघना | घ्रा - जिघ्रति |
सुखाना | शुष् + णिच् - शोषयति |
सूखना | शुष् - शुष्यति |
सेवा करना | सेव् - सेवते |
सेवा करना | परि + चर् - परिचरति |
सेवा करना | भज् · भजति, भजते |
सोचना | चिन्त् - चिन्तयति/चिन्तयते |
सोचना | तकर्् - तर्कयति |
सोना | शी - शेते |
सोना | स्वप् - स्वपिति |
हटाना | दूरी + कृ - दूरीकरोति |
हटाना | परा + भू - पराभवति |
हटाना | अप + वृ + णिच् - अपवारयति |
हटाना | नि + वृ + णिच् - निवारयति |
हटना | अप - सृ - अपसरति |
हटना | नि + वृत् - निवर्तते |
हराना | अभि + भू - अभिभवति |
हवन करना | हु - जुहोति |
हवा चलना | वा - वाति |
हँसना | हस् - हसति |
हँसी उड़ाना | उप + हस् - उपहसति |
हँसी उड़ाना | वि + हस् - विहसति |
हाँकना | नुद् - नुदति |
हिलना | स्पन्द् - स्पन्दते |
हिलाना | धूञ् - धूयते/कम्पयति |
हिनहिनाना | ह्रष् - ह्रेषते |
हिंसा करना | हिंस् · हिनस्ति |
होना | अस्, वृत्, विद्, भू - अस्ति, वर्तते, विद्यते, भवति |
(उपरोक्त धातुएँ प्रथम पुरूष,वर्तमान काल, एकवचन में दी गई हैं।आवश्यकता अनुसार वचन लकार पुरुष का प्रयोग करें।) |
हिन्दी संस्कृत अंकोट अज्रेट: (पुँ.) अनार दाडिम: (पुँ.) अमलतास कृतमाल:/आरग्वध: (पुँ.) अमरूद का वृक्ष पेरुक: (वृक्ष:) (पुँ.) अर्जुन का वृक्ष अर्जुन:/वीरतरु: (पुँ.) अशोक अशोक:/वञ्जुल: (पुँ.) आक अर्क:, मन्दार: (पुँ.) आम सहकार:, आम्रवृक्ष:, रसाल:, आम्र: (पुँ.) आबनूस तमाल: (पुँ.) आँवला आमलकी/धात्री/अमृता (स्त्री.) इमली अम्लिका (स्त्री.) ईख इक्षु:, रसाल: (पुँ.) एरण्ड एरण्ड:/उरुबक: (पुँ.) केशर केशर:, बकुल: (पुँ.) कोपल किसलयम् (नपुं.) कचनार कोविदार:/चमरिक: (पुँ.) कटहल पनस: (पुँ.) कदम्ब नीप:/कदम्ब: (पुँ.) करील करीर:(पुँ.) करौंदा करमर्द:/सुषेण: (पुँ.) वैंâथ कपित्थ:/दधित्थ: (पुँ.) खस उशीर: (पुँ.) खजूर खर्जू: (पुँ.)/खर्जूरम् (नपुं.) खैर खदिर:/दन्तधावन: (पुँ.) गिलोय गुडूची/जीवन्तिका (स्त्री.) गूगल गुग्गुल: (पुँ.) गूलर उदुम्बर:/यज्ञाङ्ग: (पुँ.) चंदन चन्दनम्, मलयम् (नपुं.) चिरचिटा अपामार्ग: (पुँ.) चीड़ भ्रददारु: (पुँ.) छाल वल्कलम् (नपुं.) छितवन शरद:, सप्तपर्ण: (पुँ.) जड़ मूलम् (नपुं.) जामुन जम्बू: (स्त्री.) ढाक पलाश:/िंकशुक: (पुँ.) ताड़ ताल: (पुँ.) देवदारवृक्ष देवदारु:/पीतदारु: (पुँ.)/द्रुकिलिमम् (नपुं.)...
टिप्पणियाँ
धन्यवाद ।